Oct. 30, 2018, 4:24 p.m.
AVRUPA BİRLİĞİ'NİN 2004 GENİŞLEMESİ
2. Dünya Savaşı sonrası oluşan iki kutuplu yeni dünya düzeninde 6 kurucu ülke tarafından 1951 yılında Avrupa Kömür ve Çelik Birliği Antlaşması ile ilk adımları atılan Avrupa Birliği, 1990’lı yıllara gelindiğinde 3 genişleme hareketi ile 15 üyeye ulaşmıştı. Fakat Avrupa entegrasyonu fikrinin tamamlayıcısı olan genişleme politikasının en etkili ve önemli basamağı 2004 yılında üye sayısını 25’e yükselten Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinin birliğe katılımı oldu. Üstelik bu katılım aynı zamanda birlik içindeki ‘’koşulluluk ilkesinin’’ de kurumsallaşmasını sağladı.
Soğuk Savaşı sonu Berlin Duvarı’nın yıkılışı ile tekrar yapılanan dünya düzeninde Sovyetlerden kopan Merkez ve Doğu Avrupa ülkeleri planlayıcı ekonomi ve otoriter rejim sonrası demokrasi ilkesini ve serbest piyasa ekonomisini benimseyerek Avrupa bütünleşmesi çizgisine yaklaşmakta kararlıydılar. Avrupa Birliği’nden bağımsız olarak da yüzyıllardır süre gelen ‘’Birleşik Avrupa’’ hayali, nihayet Soğuk Savaş sonrası tekrar gün yüzüne çıkmıştı. Bu ülkeler Batı Avrupa Bütünleşmesine dahil olmanın diğer olası seçeneklerden daha faydalı ve barışçıl olacağına inanmaktaydı. Avrupa Birliği’nin ise bu bütünleşmeye bakış açısı 21-22 Haziran 1993 yılında yapılan Kopenhag Zirvesi ile belli olmuş ve AB Merkez ve Doğu Avrupa Ülkelerinin gerekli ekonomik ve siyasi kriterleri yerine getirip, sorumlulukları karşılamaları durumunda birliğe üye olabileceklerini ifade etmiştir.
Görsel için kaynak: https://epthinktank.eu/2016/01/16/enlargement-what-think-tanks-are-thinking/
Kopenhag Zirvesi’nde ilk defa Avrupa Birliği üyeliği ve kabulü koşulları yazılı olarak üç başlık altında ‘’Kopenhag Kriterleri’’ olarak derlenmiştir.
•Siyasi kriterler: Aday ülke, demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları, azınlıkların korunması ve kabul görmesinin güvence altına alındığı istikrarlı bir kurumsal yapıya kavuşmuş olmalıdır.
•Ekonomik kriterler: Aday ülkede iyi işleyen bir pazar ekonomisi ve AB içindeki piyasa güçlerine ve rekabet baskısına karşı koyabilme kapasitesi bulunmalıdır.
•Topluluk müktesebatının kabulü: Aday ülke, siyasi, iktisadi ve parasal birliklerin amaçlarına uyulması dâhil olmak üzere, Avrupa Birliği mevzuatını üstlenebilme ve uygulayabilme kapasitesine sahip olmalıdır. Bunlar arasında siyasi kriterler, yani demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlıklara saygı AB'ye üyelik görüşmelerinin başlaması için ön koşuldur. Bu kriterleri yerine getirmeyen bir ülke ile müzakere süreci başlatılmamaktadır.
Kaynak: https://www.ikv.org.tr/ikv.asp?id=281
AB'ye katılım sürecinde Komisyon, aday ülkelerin Kopenhag Kriterlerini karşılama yönünde kaydettikleri ilerlemeleri düzenli olarak izlemekte ve 'İlerleme Raporu' ile ortaya koymaktadır. 'Katılım Ortaklığı Belgesi' ise aday ülkelerin üyelik yönünde gerçekleştirmeleri gereken tüm çalışmaları önceliklerine göre bir takvim çerçevesinde ortaya koymaktadır. Her aday ülke, Katılım Ortaklığı Belgesi'nde belirtilen önceliklerin yerine getirilmesi ve AB müktesebatına uyum sağlanması için detaylı bir 'Ulusal Program' hazırlamaktadır.
2004 Tarihinde Avrupa Birliğinin 4. Genişlemesi ile Birliğe Dahil Olan Ülkeler:
Macaristan
Polonya
Çek Cumhuriyeti
Slovenya
Estonya
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi
Letonya
Litvanya
Malta
Slovakya
Ayrıntılı bilgi için: https://www.avrupa.info.tr/fileadmin/Content/publications/tr/TR_071123_ENL-Understand_pq.pdf
